در دوران بارداری، سلامت جنین و مادر تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، عوامل ژنتیکی است. در حالی که اغلب تمرکز مطالعات بر نقش ژن‌های مادری در رشد جنین و تغییرات متابولیکی مادر بوده است، تحقیقات جدید نشان می‌دهند که ژن‌های پدری نیز نقش قابل‌توجهی در این فرایند ایفا می‌کنند.
ژن‌های به ارث رسیده از پدر می‌توانند بر نحوه استفاده و ذخیره مواد مغذی در بدن مادر تأثیر بگذارند. این ژن‌ها نه‌تنها بر رشد و متابولیسم جنین اثر می‌گذارند، بلکه می‌توانند تغییراتی در تنظیم وزن مادر، نحوه جذب مواد مغذی و حتی میزان حساسیت به انسولین ایجاد کنند. مطالعات نشان داده‌اند که برخی از ژن‌های پدری در تعیین سرعت رشد جنین و نحوه استفاده از منابع تغذیه‌ای نقش دارند و ممکن است حتی در بروز مشکلاتی مانند دیابت بارداری یا فشار خون بالا در مادر مؤثر باشند.
از سوی دیگر، نوع تغذیه مادر نیز می‌تواند بر بیان ژن‌های به ارث رسیده از پدر تأثیر بگذارد. به همین دلیل، آگاهی از تأثیرات ژنتیکی در دوران بارداری می‌تواند به مادران کمک کند تا با رعایت یک رژیم غذایی مناسب و سبک زندگی سالم، شرایط بهتری برای رشد و سلامت جنین خود فراهم کنند.
در این مقاله از مجله درمان شو ، به بررسی دقیق نقش ژن‌های پدری در تغذیه جنین و تأثیر آن‌ها بر متابولیسم مادر خواهیم پرداخت و راهکارهایی برای حفظ تعادل متابولیکی و بهبود سلامت مادر و جنین ارائه خواهیم کرد.
نبرد پنهان مادر و جنین برای دریافت مواد مغذی
دانشمندان دانشگاه کمبریج کشف جدیدی انجام داده‌اند که نشان می‌دهد ژن‌های پدری در جنین می‌توانند بدن مادر را تحت تأثیر قرار دهند تا مواد مغذی بیشتری در دوران بارداری به جنین منتقل شود. این یافته نشان می‌دهد که در رحم، یک «کشمکش تغذیه‌ای» در جریان است؛ جایی که جنین با استفاده از ژن‌های نقش‌گذاری‌شده (imprinted genes) متابولیسم مادر را تغییر می‌دهد تا رشد خود را به حداکثر برساند. در همین حال، مادر باید انرژی خود را به‌گونه‌ای مدیریت کند که علاوه بر تأمین نیازهای جنین، بتواند سلامت خود را حفظ کند، دوران شیردهی را پشت سر بگذارد و برای بارداری‌های آینده آماده باشد.
این پژوهش، نقش حیاتی جفت را در این فرآیند برجسته می‌کند. جفت مانند یک مرکز فرماندهی متابولیکی عمل می‌کند و با ترشح هورمون‌های جفتی، اولویت تغذیه را به رشد جنین اختصاص می‌دهد. آزمایش‌های انجام‌شده روی موش‌های باردار نشان داده که سلول‌های سیگنال‌دهنده در جفت، تحت کنترل ژن‌های پدری، مقدار مواد مغذی منتقل‌شده به جنین را تنظیم می‌کنند.
پروفسور آماندا اسفراتزی-پری، یکی از پژوهشگران کلیدی این مطالعه، توضیح می‌دهد که این یافته‌ها اولین شواهد مستقیم از تأثیر ژن‌های پدری بر فیزیولوژی مادر برای بهبود تغذیه بارداری و رشد بهینه جنین هستند.
ژن‌های پدری «خودخواه» و «حریص» هستند و این به نفع جنین است!
ژن‌های پدری در دوران بارداری رفتاری به‌ظاهر «خودخواهانه» و «طمع‌کارانه» دارند، اما این ویژگی در واقع به نفع رشد و بقای جنین است. یکی از اساتید این مطالعه توضیح می‌دهد که جنین از یک سیستم کنترلی پیچیده بهره می‌برد که ژن‌های پدری و مادری را به طور متفاوتی فعال می‌کند. ژن‌های پدری با تأثیرگذاری بر عملکرد جفت و تنظیم تولید هورمون‌ها، سعی می‌کنند حداکثر مواد مغذی را از بدن مادر دریافت کرده و به جنین منتقل کنند.
هدف آن‌ها این است که نوزاد را قوی‌تر، بزرگ‌تر و آماده‌تر کنند.درحالی‌که بارداری یک فرآیند طبیعی و هماهنگ بین مادر و جنین است، اما فضایی برای تضاد منافع نیز وجود دارد. ژن‌های نقش‌گذاری‌شده و جفت در این کشمکش بیولوژیکی نقش کلیدی دارند.این رقابت ژنتیکی پیچیده، اهمیت حیاتی جفت را در ایجاد تعادل میان سلامت مادر و رشد مطلوب جنین نشان می‌دهد.
وظایف متفاوت ژن‌های پدری و مادری
این پژوهش نشان می‌دهد که ژن‌های پدری در تلاشند تا جنین را قوی‌تر و بزرگ‌تر کنند، در حالی که ژن‌های مادری به حفظ سلامت مادر و ذخیره انرژی برای بارداری‌های آینده کمک می‌کنند. در این میان، هورمون‌های جفتی به عنوان پیام‌رسان‌هایی عمل می‌کنند که متابولیسم مادر را تنظیم کرده و مواد مغذی را به طور متعادل بین جنین و بدن مادر توزیع می‌کنند.
پروفسور پری توضیح می‌دهد که این مکانیسم به گونه‌ای عمل می‌کند که جنین تمام مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت کند، بدون آنکه سلامت مادر یا توانایی او برای ادامه زندگی و برنامه‌ریزی برای بارداری‌های آینده به خطر بیفتد. این هماهنگی شگفت‌انگیز در تغذیه دوران بارداری نه‌تنها بر رشد و سلامت نوزاد تأثیر می‌گذارد، بلکه اثری ماندگار بر وضعیت جسمی و سلامت مادر نیز دارد.
